Wiele części urządzeń gastronomicznych oraz mebli będących na wyposażeniu kuchni restauracji, barów i kawiarni ma bezpośredni kontakt z produktami żywnościowymi. Dlatego istotne jest by były wykonane z takich materiałów, które nie wpłyną negatywnie na cechy przygotowywanych przy ich pomocy potraw, a do tego zapewnią długotrwałą eksploatację sprzętu.
Oto krótki przegląd materiałów używanych w maszynach i urządzeniach gastronomicznych.
Żeliwo
Jest to stop żelaza i węgla, w którym udział procentowy tego drugiego wynosi od 2 do 4,5%. Jest wykorzystywane do wykonywania różnych części urządzeń, najczęściej przez odlewanie ich w specjalnych formach. Stosuje się je przykładowo do wytwarzania: płyt grzewczych, zlewów, części maszyn do obróbki mechanicznej, mielenia mięs i kuchenek, części wchodzących w skład instalacji kanalizacyjnych itp.
Stal
To również stop żelaza, który zawiera nie więcej niż 2% węgla. Czasem dodaje się też do niej inne pierwiastki i w ten sposób powstają tzw. stale stopowe np. niklowe, chromowe, manganowe itp. Te bez dodatku innych pierwiastków to po prostu stale węglowe, które dzielą się na różne rodzaje zależnie od zawartości w nich węgla. Stale dzielą się również ze względu na ich zastosowanie:
– ze stali węglowej narzędziowej wykonuje się, jak sama nazwa wskazuje: siekiery, noże, piły, ale też płyty do grilli, brytfanny itp.;
– ze stali stopowej narzędziowej wykonuje się różne narzędzia służące do cięcia;
– ze stali węglowej konstrukcyjnej powstają części maszyn oraz pręty;
– ze stali stopowej konstrukcyjnej podobnie jak z poprzednie wytwarza się części maszyn, ale również meble wykorzystywane w gastronomii;
Szczególnym rodzajem stali jest stal stopowa nierdzewna a szczególnie pewna jej odmiana, tzw. stal szlachetna 18/10. Jej nazwa wywodzi się stąd, że zawiera w sobie 18% chromu i 10% niklu. Nie ulega ona procesowi rdzewienia, a do tego jest odporna na wiele czynników zarówno mechanicznych, jak i chemicznych. Wykonuje się z niej meble, pojemniki gastronomiczne, wózki, naczynia, zlewy, ale też i noże, sztućce itp.
Aluminium
Charakteryzuje się przede wszystkim lekkością, odpornością na proces korozji, świetnym przewodzeniem prądu i ciepła oraz plastycznością. W gastronomii stosuje się również stopy aluminium z innymi składnikami, by uzyskać pożądane właściwości. Wykonuje się z nich naczynia, części wykończeniowe, małe sprzęty używane w kuchni, folie do pakowania produktów.
Miedź
Cechami tego metalu, na które warto zwrócić uwagę jest dobre przewodnictwo, odporność na czynniki pogodowe, plastyczność. Należy pamiętać, że wystawiona na oddziaływanie substancji zasadowych i kwasowych wytwarza różne trujące substancje. Z miedzi produkuje się instalacje zarówno elektryczne, jak i wodne, kotły, pokrywki do garnków, okapy, tzw. naczynia bemarowe.
Metale szlachetne
W gastronomii wykorzystuje się przede wszystkim dwa z nich: srebro i złoto. Tego pierwszego używa się przy wytwarzaniu sztućców, i pokrywania cienką warstwą innych metali. To drugie stosuje się przy pozłacaniu i ozdabianiu sztućców, szkła i porcelany. Używa się go też do pokrywania powierzchni styków w różnych układach elektronicznych.
Inne metale
Rzadziej zastosowanie znajdują takie metale jak:
· cynk i cyna, którymi pokrywa się części zrobione z innych metali (cynkowanie i pobielanie), by uchronić je przed procesem korozji;
· mosiądz, który dzięki temu, że łatwo poddaje się obrabianiu, nie ulega korozji, stosuje się przy wytwarzaniu armatury.
Drewno
Mimo że sprzęt z niego wykonywany jest wygodny, coraz rzadziej spotyka się ten materiał, z uwagi na zaostrzone zasady higieny obecne w miejscach gdzie przygotowuje się żywność (system HACCP). Stosuje się je do produkcji wałków do ciast, łopatek, widelców, beczek. Nie stosuje się z uwagi na niezgodność z wymogami HACCP drewnianych desek i stolnic oraz pni, które dawniej służyły do przerąbywania miesa.
Ceramika
Ceramika to inaczej rzeczy wytworzone z gliny albo też z surowca, który w swym składzie posiada glinę. Najczęstsze rodzaje ceramiki to:
· porcelana, z której powstają zestawy naczyń stołowych, oraz przedmioty dekoracyjne;
· fajans wykorzystywany do wyrobu płytek ściennych, naczyń stołowych oraz wyrobów sanitarnych;
· kamionka do produkcji różnorakich naczyń, słoi, pojemników żaroodpornych, dzbanków, czajników itp.;
· porcelit, z którego wytwarza się zarówno elementy sanitarne, jak i naczynia.
Szkło
Wielką zaletą szkła w gastronomii jest to, że dzięki swej przeźroczystości pozwala na bieżąco oglądać stan przyrządzanych potraw. Ponadto jest odporne na większość czynników chemicznych, nie ulega korozji, jest odporne na temperatury do 200 stopni Celsjusza. Szerokie zastosowanie zyskało też szkło żaroodporne. Różne rodzaje szkła używa się do wytwarzania talerzy, szklanek, filiżanek, pojemników oraz wielu innych naczyń.
Tworzywa sztuczne
Z uwagi na to, że tworzywa sztuczne są lekki łatwe do czyszczenia i mycia oraz dobrze izolują, znajdują swoje zastosowanie w gastronomii. Oto te, najczęściej spotykane wraz z zastosowaniem:
· teflon: jego warstwą powleka się powierzchnie, które są używane do smażenia pieczenia itp.
· poliwęglany: części do urządzeń, którym stawia się wysokie wymagania techniczne, opakowania, chochle, pojemniki, szczypce i łyżki;
· polipropylen: opakowania i folie;
· polietylen: folie do pakowania żywności, pojemniki, naczynia, worki, części osłon oraz obudowy urządzeń;
· polistyren: pojemniki do przechowywania żywności, butelki, urządzenia elektrotechniczne;
· polichlorek winylu: wałki, stolnice, tace itp.;